युरोपमधील हंगेरीतील जिप्सी समूहाय हा दलितांप्रमाणे कनिष्ठ मानला गेलेला असून त्यांना शिक्षणापासून व इतर सुविधांपासून वंचित ठेवण्यात आले आहे. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी आपल्या दलित-अस्पृश्य समूदायाच्या उत्थानासाठी केलेला संघर्ष हा जिप्सी लोकांना प्रेरक ठरला व त्यांनी जिप्सी लोकांत बाबासाहेबांचे संघर्ष सांगण्याचे व विचार रूजविण्याचे काम केले तसेच बाबासाहेबांचा नवयान बौद्ध धम्माचाही स्वीकार केला. बाबासाहेबांसारखेच जिप्सी लोकांना […]
थायलंड देशात १९५७ साली योगायोगाने बुद्ध प्रतिमा मातीची नसून शुद्ध सोन्याची आहे हे जगासमोर आले. बुद्ध आपल्या मूळ स्वरूपात प्रगट झाल्याचा आनंद सर्वांना झाला… आपातकाळी बुद्धालाही मातीच्या आवरणाखाली झाकून रहावे लागले… प्रकटीकरणासाठी योग्य वेळेची वाट बघावी लागली. वाट पाहणे, चिंतन करणे अन् धीरगंभीर पाऊलवाटेने धम्मपथावर चालणे हा अनमोल संदेश ही कथा देत आहे. संयम आणि […]
बुद्ध दंतधातू सण श्रीलंकेमध्ये दिनांक १४ ऑगस्ट ते २४ ऑगस्ट २०२१ रोजी साजरा होणार आहे. या काळात बुद्ध दंतधातूची मोठी मिरवणूक निघते. हा मोठा नयनरम्य सोहळा असतो आणि जगातील असंख्य बौद्धजन आणि पर्यटक दर्शनार्थ श्रीलंकेत येतात. या दहा दिवस चालणाऱ्या सणाला ‘कँडी एसला पेराहेरा’ असे देखील म्हणतात. बुद्ध दंतधातूची ही मिरवणूक श्रीलंकेमध्ये गेल्या दीड हजार […]
‘पेडगावचे शहाणे’ हा राजा परांजपे यांचा एक जुना मराठी चित्रपट आहे.( १९५२ ) त्यामध्ये “झांजीबार.. झांजीबार..”असे एक गाणे होते. शाळेत असताना १९७५ मध्ये तो दूरदर्शनवर पाहिला. हिंदी महासागरात बेट असलेल्या या आफ्रिकेतील देशाची गाण्यातून ओळख झाली. दीडशे वर्षांपूर्वी अनेक भारतीय विशेष करून गुजराथी व्यापारानिमित्त तेथे स्थायिक झाले. श्रीलंकन नागरिक सुद्धा तेथे नोकरी-धंद्यासाठी गेले आणि स्थायिक […]
बौद्ध जगतामध्ये सप्टेंबर महिन्यातील पंधरवडा पूर्वजांबद्दल श्रद्धा व्यक्त करण्याचा एक सण म्हणून Pchum Ben/ Vu-Lan/ Obon/ Ulambana/ Ancestor Day अशा विविध नावांनी साजरा करतात. आपल्या घरातील पूर्वजांना वंदन करण्याची प्रथा अडीज हजार वर्षांपासून चालत आलेली होती. अनेक बौद्ध देशांत या पंधरवड्यात पूर्वजांची आठवण म्हणून घरगुती पदार्थ तयार करतात. ते तयार केलेले पदार्थ आणि फुले-फळे विहारात, […]
ध्यानस्थ बुद्ध प्रतिमेच्या प्रचंड मोठ्या शिल्पाचे अनावरण ब्राझील देशामध्ये एस्पिरितो सेंटो या राज्यात एका झेन मॉनेस्ट्रीच्या आवारात नुकतेच झाले. पाश्चिमात्य देशातील हे ध्यानस्थ बुद्ध प्रतिमेचे सर्वात मोठे शिल्प असून त्याची उंची ३८ मीटर आहे. म्हणजेच रिओ-दे-जेनेरियो या शहरात असलेल्या ‘क्रिस्ट दी रिडीमर’ यांच्या पुतळ्याएवढी उंच आहे. या बुद्धमूर्तीचे बांधकाम दीड वर्षे चालले होते व ते […]
-संजय सावंत, नवी मुंबई (लेखक – ज्येष्ठ बौद्ध इतिहास अभ्यासक) रशियाच्या तुवान प्रांतातील बुद्धमूर्ती या ऑगस्ट महिन्याच्या पहिल्या पंधरवड्यात बुद्धमूर्ती उभारण्याच्या दोन चांगल्या घटना दोन बलाढ्य देशात घडून आल्या. एक रशियात तर एक अमेरिकेत घडली. पहिली म्हणजे रशियाच्या तुवान पर्वतीय प्रदेशात ‘डोगी’ पर्वतावर बुद्धमूर्ती उभारण्याचे काम सुरू झाले. येथे शाक्यमुनी बुद्ध यांचे सुवर्ण शिल्प उभारण्यात […]
प्राचीन काळापासून स्तूपाचे बांधकाम हे भरीव करण्यात येत होते. बुद्धधातू आतमध्ये ठेवून त्याच्या सभोवताली गोलाकार दगडी बांधकाम किंवा विटांचे बांधकाम करून स्तूप उभारला जात असे. यासाठी मोठ्या प्रमाणावर विटा, दगड, माती लागत असे. अनेक बौद्ध देशातील पुरातन स्तूप असेच भरीव आहेत. त्याभोवती गोल प्रदक्षिणा घालून त्यास वंदन करणे अशी प्रथा सर्वत्र होती. मात्र सन १९५० […]
पाकिस्तानामध्ये स्वातखोऱ्याच्या उत्तर भागात मोठे बौद्ध विहार तसेच शैक्षणिक केंद्र उत्खननात नुकतेच उघडकीस आले. हे विहार दोन हजार वर्षांपूर्वी कुशाण राजवटीत बांधले गेले असावे असा कयास आहे. त्याकाळी कुशाण राजवटीचा अंमल आताच्या अफगाणिस्तान, पाकिस्तान आणि उत्तर भारताच्या मोठ्या भागात होता. स्वात खोऱ्यातील हे विहार पूर्वी १९३० मध्ये इटालियन पुरातत्त्ववेत्ता यांनी शोधले होते. परंतु त्यावेळी पूर्ण […]
पाकिस्तानातील खैबर पख्तूनख्वा येथील पुरातत्व विभाग आणि संग्रहालयाचे संचालक यांनी स्वात खोऱ्यातील “आबा सैब चेना” या बौद्ध स्थळी नुकतेच उत्खनन चालू केले आहे. या स्थळी बौद्ध संस्कृतीचे असंख्य अवशेष सापडले आहेत. तसेच तेथील टेकडीखाली मोठा स्तूप आणि संघारामचे अवशेष दिसून आले. पुरातत्व विभागाचे संचालक डॉ. अब्दुल समद खान यांनी याबाबत सांगितले कि या स्थळी पहिल्यांदाच […]